1391/12/20 ، 01:50 صبح
تسلا در سال 1889 استفاده از بازتاب امواج میكروویو را جهت اندازه گیری طول پیش بینی كرده بود نخستین ثبت اختراع در طولیاب با كاربرد امواج الكترو مغناطیسی در سال 1923 توسط نوری انجام گرفت نخستین طولیاب مایكروویو كه براساس اصول تداخل كار می كرد در سال 1926 سه دانشمند روسی بنامهای شگولف برورشكو وریلر در ننینگراد ساخته شد...
فاصله یابی الكترونیكی غیر نقشه برداری در اوایل دهه 1930میلادی ابداع وبطور عملی برای نخستین بار در طول جنگ جهانی دوم توسط نیروهای نظامی آلمان و بریتانیا با كمك امواج رادار انجام می گرفت نحوه اندازه گیری فاصله به این ترتیب بود كه امواج رادیویی پس از برخورد با بدنه فلزی هواپیما به فرستنده باز می گشت وبرمبنای جهت آنتن وزمان رفت وبرگشت موج امكان تعیین فاصله جهت حركت و سرعت تقریبی هواپیمای مورد نظر میسر می شد دقت حاصله اگر چه برای رهگیری هوایی وامور نظامی كفایت می كرد اما درحد دقتهای مورد عملیات نقشه برداری نبود .
همانطور كه درقسمت عنوان شد دستگاهای طولیاب الكترونیكی دردو دسته بزرگ دستگاههای الكترواپتیكی و مایكروویو / رادیویی طبقه بندی می شوند لذا از نقطه نظر تاریخی نیز تحولات انجام گرفته در این دودسته بطور جداگانه بررسی می شود با توجه به تقدم و تاخر زمانی ابتدا تاریخچه سیستم های الكترواپتیكی ذكر می شوند.
در زمینه طولیابهای با كاربرد نقشه برداری در سال 1936سه دانشمند روسی بنامهای لبدیف، بالا كوف و وافیادی از انسستیتو اپتیك اتحاد جماهیر شوروی مدعی ساخت نخستین طولیاب الكترواپتیكی دنیا شدند در پی آن در سال 1940هوتل آلمانی مقاله ای را منتشر كرد كه در آن ازیك سلول كر دوبخش ارسال و یك فوتولوله دربخش دریافت استفاده شده بود این مقاله موجب شد تا دانشمند سوئدی اریك برگشترند برانگیخته شود تا براساس این مقاله آزمایشی رادر زمینه اندازه گیری سرعت نور انجام دهد دستگاه ساخته اودر سال 1943 تكمیل شد و ژئودیمتر نام گرفت.
درآن زمان تعیین دقیق سرعت نور مورد توجه بسیاری از دانشمندان بود ودر وهله اول تصور نمی شد این وسیله كاربردی در نقشه برداری اما در سال 1937 برگ اشترند به كمك شركت آگا ساخته اش را بصورت یك محصول تجاری بعنوان نخستین طولیاب تجاری جهان با نام ان اس ام 2 به بازار فروش ارائه كرد این دستگاه با استفاده از نور مرئی قادر بود فواصل تا40كیلومتر را (فقط در شب ها ) اندازه گیری كند از آن به بعد شركت آگا – ژئودیمتر همواره با ساخت دستگاههای جدیدتر در ردیف شركتهای معتبر سازنده تجهیزات الكترونیكی نقشه برداری قرار داشته است.
رخداد مهم دیگر در زمینه دستگاههای الكترواپتیكی در سال 1954 اتفاق افتاد وآن كشف تكنیك هترودین بود كه امكان تعیین اختلاف زاویه فاز را تحت فركانسهای پائینتر مممكن ساخت نخستین دستگاهی كه از این روش استفاده كرد دستگاه ژئودیمتر مدل 16بود سیستمهای لیزری ازسال 1968 اندك اندك در میان طولیابهای الكترواپتیكی ظاهر شدند و نخستین آنها ژئودیمتر مدل 8بابرد 60كیلومتر بود.
اما نخستین طولیاب ساخته شده براساس استفاده از امواج مایكروویو و اندازه گیری اختلاف فاز توسط دكتر وادلی در سال 1954ساخته شد .
تا آن زمان برای حصول دقت وبرد بالای سیستمهای الكترواپتیكی اندازه گیری طول می بایست الزاما در شب انجام می گرفت كه با استفاده از امواج مایكروویو این اشكال مرتفع شد. در سال 1957 دكتر وادلی ساخته اش رادر آفریقای جنوبی بصورت تجاری با نام تئورومتر عرضه كرد كه بلافاصله جهت شبكه درجه یك ژئودزی استرالیا بكار گرفته شد این ساخته با استفاده از امواج نامرئی مایكروویو به بردی معادل 80كیلومتر دست یافته شرایط محیطی از قبیل شب وروز وحتی به تاثیر اندك و یا حداقل اثر قابل محاسبه ای داشت تئورومترها كاربردی وسیع در عملیات ژئودزی یافتند وبعد از مدتی به همین سبب به هر طولیاب الكترونیكی كه از امواج مایكروویو استفاده می كرد به اشتباه تئورومتر نام می دادند حتی اگر ساخت شركت دیگری مانند زیمنس بود باید توجه داشت كه تئورومتر تنها یك نام تجاری است.
در اواخر دهه 1960استفاده از لیزر در محدوده امواج مایكروویو نیز عملی شد وبا پیشرفت فنون الكترونیكی امكان ساخت طولیابهای جمع و جورتری مانند سی ای 1000 ساخت شركت تلورومتر فراهم شد .
شوق نقشه بردارها در نتیجه امكان اندازه گیری مستقیم فواصل طولانی و رهائی از كار توانفرسای كشیدن نوارهای متركشی و تمهیدات دست و پاگیر حصول دقتهای مورد نیاز بسیار زیاد بود لذا این امر باعث شد تا در روزهای اولیه طولیابهای الكترونیكی به خستگی ناشی از محاسبات عدیده برای استخراج مقدار طول از میان انبوهی از اعداد مشاهداتی توجه چندانی نشود اما بزودی نیاز به افزایش دقت و فزونی سرعت اندازه گیری و حذف روشهای مطول محاسبه طول به امری اجتناب ناپذیر جلوه گر شد و كار تا آنجا پیش رفت كه امروزه اغلب دستگاهها تنها با زدن یك كلید طول تصحیح شده را به دست می دهند .
در اواسط دهه 1960 میلادی تكنولوژی ساخت نیمه هادیها ودر پی ساخت آن ساخت مدارهای مجتمع یا (آی سی )ها باعث شد تا شركتها موفق به تولید انبوه طولیابهای كوچك الكترونیك شوند. به این ترتیب دستگاههائی كه تنها كاربردی محدود در زمینه ژئودزی داشتند وفقط توسط كاربران ماهر قابل استفاده بودند كاربردی وسیع وعام تر یافتند دیگر نتیجه موج نوین الكترونیك این بود كه تعداد سازندگان طولیابهای الكترونیك كه زمانی از تعداد انگشتان یك دست فراتر نمیرفت به یكباره به بیش از دهها شركت افزایش یابد.
[URL=][/URL] برای دسترسی به فایل باید عضو سایت شوید (کلیک کنید)
فاصله یابی الكترونیكی غیر نقشه برداری در اوایل دهه 1930میلادی ابداع وبطور عملی برای نخستین بار در طول جنگ جهانی دوم توسط نیروهای نظامی آلمان و بریتانیا با كمك امواج رادار انجام می گرفت نحوه اندازه گیری فاصله به این ترتیب بود كه امواج رادیویی پس از برخورد با بدنه فلزی هواپیما به فرستنده باز می گشت وبرمبنای جهت آنتن وزمان رفت وبرگشت موج امكان تعیین فاصله جهت حركت و سرعت تقریبی هواپیمای مورد نظر میسر می شد دقت حاصله اگر چه برای رهگیری هوایی وامور نظامی كفایت می كرد اما درحد دقتهای مورد عملیات نقشه برداری نبود .
همانطور كه درقسمت عنوان شد دستگاهای طولیاب الكترونیكی دردو دسته بزرگ دستگاههای الكترواپتیكی و مایكروویو / رادیویی طبقه بندی می شوند لذا از نقطه نظر تاریخی نیز تحولات انجام گرفته در این دودسته بطور جداگانه بررسی می شود با توجه به تقدم و تاخر زمانی ابتدا تاریخچه سیستم های الكترواپتیكی ذكر می شوند.
در زمینه طولیابهای با كاربرد نقشه برداری در سال 1936سه دانشمند روسی بنامهای لبدیف، بالا كوف و وافیادی از انسستیتو اپتیك اتحاد جماهیر شوروی مدعی ساخت نخستین طولیاب الكترواپتیكی دنیا شدند در پی آن در سال 1940هوتل آلمانی مقاله ای را منتشر كرد كه در آن ازیك سلول كر دوبخش ارسال و یك فوتولوله دربخش دریافت استفاده شده بود این مقاله موجب شد تا دانشمند سوئدی اریك برگشترند برانگیخته شود تا براساس این مقاله آزمایشی رادر زمینه اندازه گیری سرعت نور انجام دهد دستگاه ساخته اودر سال 1943 تكمیل شد و ژئودیمتر نام گرفت.
درآن زمان تعیین دقیق سرعت نور مورد توجه بسیاری از دانشمندان بود ودر وهله اول تصور نمی شد این وسیله كاربردی در نقشه برداری اما در سال 1937 برگ اشترند به كمك شركت آگا ساخته اش را بصورت یك محصول تجاری بعنوان نخستین طولیاب تجاری جهان با نام ان اس ام 2 به بازار فروش ارائه كرد این دستگاه با استفاده از نور مرئی قادر بود فواصل تا40كیلومتر را (فقط در شب ها ) اندازه گیری كند از آن به بعد شركت آگا – ژئودیمتر همواره با ساخت دستگاههای جدیدتر در ردیف شركتهای معتبر سازنده تجهیزات الكترونیكی نقشه برداری قرار داشته است.
رخداد مهم دیگر در زمینه دستگاههای الكترواپتیكی در سال 1954 اتفاق افتاد وآن كشف تكنیك هترودین بود كه امكان تعیین اختلاف زاویه فاز را تحت فركانسهای پائینتر مممكن ساخت نخستین دستگاهی كه از این روش استفاده كرد دستگاه ژئودیمتر مدل 16بود سیستمهای لیزری ازسال 1968 اندك اندك در میان طولیابهای الكترواپتیكی ظاهر شدند و نخستین آنها ژئودیمتر مدل 8بابرد 60كیلومتر بود.
اما نخستین طولیاب ساخته شده براساس استفاده از امواج مایكروویو و اندازه گیری اختلاف فاز توسط دكتر وادلی در سال 1954ساخته شد .
تا آن زمان برای حصول دقت وبرد بالای سیستمهای الكترواپتیكی اندازه گیری طول می بایست الزاما در شب انجام می گرفت كه با استفاده از امواج مایكروویو این اشكال مرتفع شد. در سال 1957 دكتر وادلی ساخته اش رادر آفریقای جنوبی بصورت تجاری با نام تئورومتر عرضه كرد كه بلافاصله جهت شبكه درجه یك ژئودزی استرالیا بكار گرفته شد این ساخته با استفاده از امواج نامرئی مایكروویو به بردی معادل 80كیلومتر دست یافته شرایط محیطی از قبیل شب وروز وحتی به تاثیر اندك و یا حداقل اثر قابل محاسبه ای داشت تئورومترها كاربردی وسیع در عملیات ژئودزی یافتند وبعد از مدتی به همین سبب به هر طولیاب الكترونیكی كه از امواج مایكروویو استفاده می كرد به اشتباه تئورومتر نام می دادند حتی اگر ساخت شركت دیگری مانند زیمنس بود باید توجه داشت كه تئورومتر تنها یك نام تجاری است.
در اواخر دهه 1960استفاده از لیزر در محدوده امواج مایكروویو نیز عملی شد وبا پیشرفت فنون الكترونیكی امكان ساخت طولیابهای جمع و جورتری مانند سی ای 1000 ساخت شركت تلورومتر فراهم شد .
شوق نقشه بردارها در نتیجه امكان اندازه گیری مستقیم فواصل طولانی و رهائی از كار توانفرسای كشیدن نوارهای متركشی و تمهیدات دست و پاگیر حصول دقتهای مورد نیاز بسیار زیاد بود لذا این امر باعث شد تا در روزهای اولیه طولیابهای الكترونیكی به خستگی ناشی از محاسبات عدیده برای استخراج مقدار طول از میان انبوهی از اعداد مشاهداتی توجه چندانی نشود اما بزودی نیاز به افزایش دقت و فزونی سرعت اندازه گیری و حذف روشهای مطول محاسبه طول به امری اجتناب ناپذیر جلوه گر شد و كار تا آنجا پیش رفت كه امروزه اغلب دستگاهها تنها با زدن یك كلید طول تصحیح شده را به دست می دهند .
در اواسط دهه 1960 میلادی تكنولوژی ساخت نیمه هادیها ودر پی ساخت آن ساخت مدارهای مجتمع یا (آی سی )ها باعث شد تا شركتها موفق به تولید انبوه طولیابهای كوچك الكترونیك شوند. به این ترتیب دستگاههائی كه تنها كاربردی محدود در زمینه ژئودزی داشتند وفقط توسط كاربران ماهر قابل استفاده بودند كاربردی وسیع وعام تر یافتند دیگر نتیجه موج نوین الكترونیك این بود كه تعداد سازندگان طولیابهای الكترونیك كه زمانی از تعداد انگشتان یك دست فراتر نمیرفت به یكباره به بیش از دهها شركت افزایش یابد.
[URL=][/URL] برای دسترسی به فایل باید عضو سایت شوید (کلیک کنید)
[URL=][/URL] برای دسترسی به فایل باید عضو سایت شوید (کلیک کنید)
